W Polsce w zakresie programu ochrony świadka nie ma spójności. Kwestia ta jest regulowana w różnych aktach prawnych o zróżnicowanej randze. Ochronę świadka zapewniają m.in. przepisy kodeksu postępowania karnego, czy zarządzenia Komendanta Głównego Policji.
W praktyce zakres prawny ochrony świadka uzależniony jest od jego statusu, który określają trzy akty prawne – Kodeks karny, Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawa o świadku koronnym. Na ich podstawie wyróżnia się świadka zwyczajnego, anonimowego i koronnego.
Świadek zwyczajny
To najpopularniejsza instytucja świadka w procesie. Takim świadkiem może być osoba pokrzywdzona lub też inna osoba, która z przestępcą, ofiarą czy zdarzeniem nie jest w ogóle powiązana. Świadek zwyczajny jest osobą, która posiada informacje mogące się przydać w prowadzonym postępowaniu. Świadkami często są osoby przypadkowe, które na skutek pewnych okoliczności znalazły się w miejscu popełnienia przestępstwa.
Istotne jest to, że wezwany przez Śąd świadek wcale nie musi posiadać określonych informacji. Może o danej sprawie nic nie wiedzieć. Musi jednak na wezwanie organu sprawiedliwości stawić się w celu złożenia zeznania. Świadek zwyczajny nie jest chroniony poprzez utajnienie danych osobowych. Treść jego zeznań, która musi być dla oskarżonego ujawniona, i tak doprowadziłaby do jego dekonspiracji.
Świadek anonimowy
Świadek anonimowy zwany także świadkiem incognito to osoba, w której przypadku pojawia się uzasadniona obawa niebezpieczeństwa utraty mienia, zdrowia, życia czy wolności w związku z zeznaniami, które ma złożyć. Wówczas Sąd lub Prokurator w postępowaniu przygotowawczym może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności, które pozwalałyby na ujawnienie tożsamości świadka, w tym także danych osobowych, o ile nie mają one znaczenia dla rozstrzygnięcia w danej sprawie (art. 184 par. 1 Kodeksu postępowania karnego).
Postępowanie w takiej sytuacji odbywa się bez udziału stron. Jest ono objęte tajemnicą, jako informacja niejawna o klauzuli tajności ściśle tajne lub tajne. Jeśli jednak oskarżony może poznać dane osobowe świadka, nie ma sensu nadawanie mu statusu świadka anonimowego. Nie ukrywa się także personaliów osoby pokrzywdzonej, która sprawcy jest zawsze znana. Na ogół świadkiem anonimowym jest przypadkowy obserwator zdarzenia, którego sprawca nie zauważył.
Świadek koronny
Świadek koronny to osoba, która popełniała w przeszłości przestępstwa i ma w danej sprawie karnej status osoby podejrzanej. Instytucja ta może zaistnieć wówczas, gdy skruszony sprawca zostanie dopuszczony do składania zeznań jako świadek. Nie zawsze jest to jednak możliwe. Warunki określa dokładnie Ustawa z dnia 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym.
Jej przepisy stosowane są w sprawach o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w zorganizowanej grupie lub związku, mające na celu popełnienie przestępstwa albo przestępstwa skarbowego.
0 komentarzy